Wie vrede wil moet niet de oorlog voorbereiden maar wel onderhandelen
Het conflict rond Oekraïne is bijzonder gevaarlijk. Indien een diplomatiek vergelijk niet wordt gevonden is een escalatie denkbaar met militair geweld en economische sancties. Zowel Rusland als de VS beschikken vandaag over supersonische raketten met atoomkoppen die in een paar minuten het territorium van de tegenstrever kunnen bereiken. De VS kunnen raketten ontplooien in Polen gericht op de Russische grote steden. Rusland kan hetzelfde doen met raketten in Siberië, die feilloos grote Amerikaanse steden kunnen vernietigen. Poetin kan ook, als hij dan toch bezig is, een paar raketten opstellen met hun dodelijke lading gericht op de hoofdstad, die tevens de zetel is van de NAVO en die Brussel heet.
Er moet gestreefd worden naar een vreedzame oplossing, waarbij Oekraïne onttrokken wordt aan de invloedssfeer van en Rusland en de Verenigde Staten. Noem dit neutralisering of finlandisering, zoals met Finland is gebeurd tijdens de koude oorlog. Inmiddels is de Europese Unie in het hele debat gemarginaliseerd. De Europese Unie is weliswaar nog steeds een Europese reus, maar wel een politieke dwerg en een militaire worm.
Paradoxaal genoeg zijn dat de juiste troeven om een bemiddelaarsrol op te nemen. Misschien een taak voor president Macron, de ambitieuze tijdelijke voorzitter van de Europese Unie en wellicht de volgende president van Frankrijk. Bonne chance. De slagkracht van een dergelijk initiatief zou aanzienlijk worden versterkt indien het zou gebeuren in nauwe samenwerking met Duitsland en/of namens de gehele Europese Unie. Uiteraard is een afdoende diplomatieke oplossing maar mogelijk indien ook de Oekraïense regering haar medewerking verleent en positieve neutraliteit aanvaardt. Die moet de garantie krijgen dat territoria, bewoond door Russischsprekende inwoners van Oekraïne, niet zullen worden ingepalmd door Rusland. Wel moet de Oekraïense staatsstructuur voldoende federaal worden uitgebouwd zodat Dombas en gebieden met veel Russisch sprekende kunnen beschikken over een voldoende administratieve en culturele autonomie. De Oekraïense regering zal dus wel een prijs moeten betalen voor het vestigen van een vredelievende regeling. Het alternatief is echter een vernietigende oorlog met Rusland en waarschijnlijk een paar honderdduizenden doden. Een pacifiërende oplossing rond Oekraïne kan de aanloop zijn naar een meer globale veiligheidsregeling tussen Rusland, de Europese Unie en de Verenigde Staten.
. Maar op het ogenblik dat deze regels worden geschreven is het oorlogsgeweld uitgebroken na de mislukking van een aantal diplomatieke pogingen. Wat nu? Toch vechten, schieten, doden? Quos perdere vult Jupiter dementat prius. Door de waanzin van een Staatsleider dreigen veel mensenlevens te worden vernietigd en gedood. De internationale gemeenschap moet zich met alle middelen verzetten maar een gewapende militaire actie vermijden. Want dat zou leiden tot een fatale escalatie inclusief het gebruik van de wapens van het laatste oordeel: kernraketten. Maar wat als Poetin naar Oekraïne ook de Baltische staten wil inpalmen, die lid zijn van de Europese Unie en tevens lid van de NAVO en gedragsmatige recht hebben op militaire bijstand van het westen?
Mark Eyskens